De Toekomst is Grijs over vergrijzing in Nederland

Omroep MAX presenteert vanaf vandaag – woensdag 7 februari – wekelijks om 20.30 uur bij MAX op NPO2 het programma De Toekomst is Grijs. In vier afleveringen wordt er gekeken naar de gevolgen van de snelle vergrijzing in Nederland. Misschien een thema dat je niet meteen aan Twijfelmoeder linkt. Toch denk ik dat het een goede toevoeging kan zijn voor ieder die worstelt met de keuze. Want je moet ook een beeld kunnen vormen over hoe jij je leven graag ziet op je oude dag en of kinderen daarin dan een plek hebben. Naast De toekomst is grijs op tv is er ook een podcast.

Lees ook: ‘Er is een leven zonder kinderen’ en Wat als je later in het bejaardenhuis zit?

De toekomst is grijs

“Als er niet snel een Deltaplan Grijs komt, staan we binnenkort voor ongekende problemen”, schrijft omroep MAX in het persbericht. “In De Toekomst is Grijs laten we zien wat dat nu al in de praktijk betekent, hoe er tegen ouderen wordt aangekeken en welke oplossingen Nederlanders zoeken om zich voor te bereiden op een goede oude dag. De vierdelige docuserie toont de snelle vergrijzing van Nederland en wat de gevolgen daarvan zijn. Te zien zijn menselijke verhalen die duidelijk maken dat er iets moet gebeuren om te voorkomen dat in 2040 de samenleving totaal vastloopt door het grote aantal ouderen.”

Je ziet De Toekomst is Grijs vanaf woensdag 7 februari vier weken lang om 20.30 uur bij MAX op NPO2. Wil je vanuit België terugkijken, lees dan dit artikel.

Eenvijfde Nederlanders 65 jaar of ouder

Op dit moment is één op de vijf Nederlanders ouder dan 65 jaar. In 2040 is dat één op de vier. Het aantal 80-plussers is dan verdubbeld naar 2 miljoen. Hoe voorkomt Nederland dat het zorgsysteem en de woningmarkt volledig vastlopen?bAchtereenvolgende kabinetten hebben geen duidelijke visie op de vergrijzing en hoe Nederland zich daarop moet voorbereiden. Gedurende de gehele periode kan het publiek meedenken door ideeën en oplossingen in te dienen op de speciale website detoekomstisgrijs.nl.

Ouder worden

De afleveringen van De Toekomst is Grijs zijn opgedeeld in vier thema’s. Hieronder lees je meer over de verhalen uit de uitzending.

Thuiswonen
Zorginfarct
Last of verrijking
Met elkaar

Thuiswonen

In aflevering 1 (woensdag 7 februari om 20.30 uur bij MAX op NPO 2) draait het om de problemen op de woningmarkt. Veel ouderen wonen nog thuis, zoals de overheid dat graag ziet. En dat gaat vaak lang goed. Maar als het niet meer gaat, is er eigenlijk nauwelijks nog een vangnet. Er zijn veel te weinig seniorenwoningen en verzorgingshuizen zijn wegbezuinigd. We zien onder meer het verhaal van de 93-jarige Greet Grafhorst uit Linschoten. Greet is nagenoeg blind, maar nog te goed voor een verpleeghuis. Zonder de hulp van dochter Jolanda en haar man, die wekelijks meer dan 20 uur per week voor haar zorgen, zou ze zich niet meer redden. Buurvrouwen – ook op leeftijd – zorgen soms voor wat gezelligheid, maar de dagen duren lang voor Greet. Ze is eenzaam en eigenlijk hoeft het voor haar niet meer.. Het is een lot dat vele ouderen in Nederland treft.

De 78-jarige Simon Weeda uit Leiderdorp redt het nog in zijn grote eengezinswoning in Leiderdorp. Hij is al 20 jaar weduwnaar en eenzaam in zijn te grote huis. Maar weg kan hij niet. Er zijn geen betaalbare kleinere appartementen. En dus zit hij vast in zijn huis met trappen die hij nauwelijks nog opkomt. Hennie Arends is seniorenmakelaar in Assen, een initiatief van de woningcorporatie, diverse zorgorganisaties en de gemeente Assen. Ze gaat langs bij ouderen om hen te waarschuwen dat ze op tijd moeten bedenken hoe ze hun oude dag willen doorbrengen. Niet wachten tot het te laat is.

Maar zelfs als je je voorbereidt op je oude dag en op tijd overstapt naar een levensloopbestendige woning, is dat geen garantie voor geluk. Dat blijkt uit het verhaal van de 73-jarige Theo Zitvast. Hij was mantelzorger voor zijn vriendin die Parkinson heeft. Tot hij de uitputting en totale wanhoop nabij was. Er volgde een spoedopname nadat zijn vriendin twee keer haar heup brak. Theo en zijn vriendin leven nu abrupt gescheiden. Dochter Hester is boos. Waarom zijn de verzorgingshuizen wegbezuinigd?

Zorginfarct

In aflevering 2 van De Toekomst is Grijs (woensdag 14 februari om 20.30 uur bij MAX op NPO 2) is te zien wat de gevolgen zijn van de snelle vergrijzing voor de ouderenzorg. De grote vraag is: kunnen we de kwaliteit van zorg vasthouden in een samenleving die snel vergrijst? In 2013 zijn alle verzorgingshuizen wegbezuinigd. Ouderen moeten zo lang mogelijk thuis wonen, vindt de overheid. En als er zorg nodig is, is er de thuiszorg of moet familie bijspringen. Wat dit in de dagelijkse praktijk betekent, is te zien in deze aflevering.

De 90-jarige Fenny Bandringa is mantelzorger voor haar dementerende man Jan van 90 jaar. Jan heeft een indicatie voor een verpleeghuis, maar staat op de wachtlijst. Fenny kan alle zorg amper nog opbrengen. Dochter Elles verzucht: “Ik had mijn ouders zo graag een ontspannen oude dag gegund.” Bij thuiszorgorganisatie Thebe in Breda hebben ze last van een groot personeelstekort. En van de mensen die er werken, daarvan gaan er binnenkort veel met pensioen. Hoe dat dan verder moet, is een groot vraagteken. Margret Petterson probeert dagelijks met man en macht goede thuiszorg te leveren voor haar cliënten. Vaak moet een beroep worden gedaan op vrijwilligers om bij te springen.

Huisarts Marnix van der Leest uit Leusden ziet veel schrijnende situaties van ouderen die eigenlijk niet meer thuis kunnen wonen, maar dat wel nog moeten. Vooral de eenzaamheid, noemt Van der Leest ‘hartverscheurend’. In het UMC Utrecht zien ze, net als in anderen ziekenhuizen, dagelijks ouderen die het thuis niet meer redden en op de Spoedeisende Hulp belanden. Ze liggen daarna soms weken in het ziekenhuis omdat ze niet meer naar huis kunnen en er elders geen plek is. Er is echt sprake van een ‘zorginfarct’, zegt Marijke van het transferbureau in het ziekenhuis. Zij zoekt dagelijks naar plekken in verpleeghuizen en revalidatiecentra.

Last of verrijking?

Welk beeld hebben we van ouderen? Zien we ze als een last of een verrijking van onze samenleving? Dat ontdekken we in aflevering 3 van De Toekomst is Grijs (woensdag 21 februari om 20.30 uur bij MAX op NPO 2). Bijna 3,5 miljoen Nederlanders zijn met pensioen. Maar veel ouderen zouden best langer willen doorwerken. Kapster Sabrina Snoek van 77 jaar uit Amsterdam doet dat ook. Nog dagelijks is ze in haar kleine kapsalon te vinden. Oud-rechter Willem Korthals Altes had graag doorgewerkt, maar mag dat niet, ondanks het grote tekort aan rechters. ‘Leeftijdsdiscriminatie’, vindt hij.

In Nederland denken we in hokjes. Jong hoort bij jong en oud hoort bij oud. Buiten de familie is er nauwelijks contact tussen jong en oud. Ze kennen elkaar niet, begrijpen elkaar niet. En helpen elkaar ook niet, zoals de overheid zo graag wil. Kunnen intergenerationele vriendschappen een oplossing zijn voor de vergrijzing?

Voormalig stadsdichter Twan Vet van 25 jaar heeft een bijzondere vriendschapsband met oud-fotografe Conny Meslier. Door Conny heeft Twan een heel ander beeld van ouderen gekregen. Jong zijn, willen we allemaal, maar oud? Tja, we willen het wel worden, maar niet zijn, zoals dat heet. Jezelf voorstellen in een verpleeghuis, dementerend en wel. Dat houden we angstvallig buiten de deur. Maar al die bewoners van verpleeghuizen waren ooit net als wij: jong en niet denkend aan hun oude dag. Die toch kwam. Schrijver Thomas van der Meer werkt in een verpleeghuis. In zijn columns in De Volkskrant probeert hij de verpleeghuisbewoners een gezicht te geven.

Met elkaar

Een ding is duidelijk voor de komende jaren: we moeten het met elkaar zien te redden. In de laatste aflevering an De Toekomst is Grijs (woensdag 28 februari om 20.30 uur bij MAX op NPO 2) staan we daar bij stil. Meer mantelzorg, meer buurtinitiatieven en wennen aan minder zorg. Het lijkt een somber vooruitzicht. Is het dat ook? Of zitten er ook mooie kanten aan minder instanties en minder langs elkaar heen leven?

In Amsterdam-Noord kookt Sonja Hendriksma met een team van vrijwilligers één keer in de week voor mensen in de buurt. Onder wie veel ouderen die wegkwijnen achter de voordeur. Het eten wordt thuisbezorgd en zo wordt ook in de gaten gehouden hoe het met iemand gaat. In het Zuid-Hollandse De Lier hebben drie stellen de handen ineengeslagen. Ze verkochten hun huizen, kochten een boerderij en verbouwden die tot drie appartementen. Het kostte de nodige energie om instanties te overtuigen van nut en noodzaak van hun plannen. Maar het lukte. De stellen zijn ervan overtuigd dat de gezelligheid en aandacht en zo nodig hulp voor elkaar hen een goede oude dag opleveren.

Van veel kanten klinkt de roep om terugkeer van het verzorgingshuis. Makkelijk, want alle zorg op één plek en gezellig. Op sommige plekken is dat zo gemiste verzorgingshuis er nog. Door ouderen gewoon zelf geregeld. In het Ludgerus-huis in Deventer doen ouderen alles zelf. Van het onderhoud van de tuin tot de receptie. Er is weinig personeel nodig, gelukkig want daar is een groot tekort aan. In het UMCG in Groningen hebben ze een andere oplossing voor het personeelstekort gevonden. Sinds een jaar zetten ze daar statushouders in de zorg. Eén van hen is Aneeq Nazir, in het Pakistaanse Lahore was hij IC-verpleegkundige. Waarom worden in Nederland statushouders zo sporadisch ingezet? In 2040 zijn er 2 miljoen mensen nodig in de zorg. Dat lijkt een onmogelijke opgave. Meer migranten inzetten, zou een deel van de oplossing kunnen zijn.

Twijfel jij over je kinderwens?